Denken we aan een Jikkemiene, dan denken we natuurlijk aan Zeeland. Terwijl de zoete, plakkerige bolus oorspronkelijk helemaal niet uit Zeeland komt!
Gewoon achtergebleven
Daarvoor moeten we terug naar het einde van de 16e eeuw, toen een kleine Portugees-Joodse gemeenschap zich in Middelburg vestigde. De Joodse bakkers introduceerden toen dit heerlijke zoete broodje bij de Zeeuwen… die waren natuurlijk meteen verkocht! De naam bolus is ontleend aan het Jiddisch, wat weer overgenomen is van het Spaanse bollo (fijn broodje). Uiteindelijk verliet de Joodse gemeenschap de Zeeuwse eilanden, maar gelukkig lieten ze wel het recept achter. En zo komt het dat de bolus tot op de dag van vandaag als een typisch Zeeuws streekgerecht wordt gezien.
Bolussen overal in de wereld
Maar niet alleen in Zeeland introduceerde de Joodse gemeenschap de bolus. Kijk dus niet verbaasd op wanneer je tijdens een weekendtripje in Parijs, Londen of in New York onze ‘Zeeuwse’ bolus bij een bakker ziet liggen. Ook Amsterdam heeft in het begin van de 17e eeuw ‘haar’ bolussen gekregen. Alhoewel het toen wel twee verschillende soorten waren: de orgeadebolus (een bolus met amandelspijs) en de gemberbolus (een bolus met gember). In Zeeland kent men overigens ook meerdere varianten o.a de Zeeuwse bolus die gemaakt wordt met bruine basterdsuiker en de Flakkeese die gemaakt wordt met witte basterdsuiker.
Maar wat is een bolus eigenlijk?
Een bolus wordt gemaakt van brooddeeg wat in een flinke laag suiker met kaneel wordt uitgerold tot een lange streng. Deze wordt vervolgens ‘geknoopt’ en nogmaals door het suikermengsel gehaald. Het suiker gaat in de oven (door de warmte) karameliseren, wat zorgt voor dat lekkere stroperige laagje. Juist dat stroperige laagje is cruciaal, want staat het broodje te lang in de oven dan wordt de suikerlaag keihard en weer te kort in de oven betekent dat het deeg nog niet gaar is. Zijn de bolussen klaar en afgekoeld? Dan smaken ze besmeerd met een laagje (room)boter heerlijk bij een vers kopje koffie of thee.
Foto:
Nationaal Archief
De taal van de Sefardim (Spaanse en Portugese Joden) is het Ladino en niet het Jiddisch. Het Jiddisch is de taal van de Asjkenazim (Joden uit Duitsland, Midden- en Oost-Europa). Dus bolus komt oorspronkelijk uit het Ladino en niet uit het Jiddisch.