Donderglas op de VOC-schepen

Krijgen we regen, storm of zonneschijn? Dankzij het donderglas kunnen we kijken of het weer gaat veranderen. Maar hoe werkt het eigenlijk?

Wie is de echte uitvinder?

De verhalen doen de ronde dat de Moren (die in 711 Cordoba in Spanje stichtten) al zo’n soort barometer bij zich hadden. Of het verhaal dat de Nederlander Cornelis Drebbel in 1610 de motus perpetuus (de voorloper van het donderglas) had uitgevonden. En dan hebben we ook nog Johan Wolfgang van Goethe. Hij zou deze barometer bestudeerd hebben, waardoor de ‘Goethe barometer’ populair werd in Duitsland. Maar in officiële documenten komt toch echt de naam van Gijsbrecht de Donckere voor. Hij zou in 1619 het donderglas, ook wel stormglas of waterbarometer, hebben uitgevonden.

“Gedonder in de glazen”

Deze uitdrukking stamt uit de tijd dat de VOC-schepen deze water- of scheepsbarometer aan boord hadden. Het weerglas reageerde zo duidelijk wanneer er onweer op komst was, dat het de naam ‘donderglas’ kreeg. “Een storm in een glas water” zou ook best wel eens uit die tijd kunnen komen.

Hoe werkt het dan?

Een donderglas heeft de vorm van een klein theepotje wat voor ongeveer tweederde gevuld is met water. Om het wat nauwkeuriger te kunnen aflezen wordt er een kleurtje aan het water toegevoegd. Bij mooi weer stijgt de luchtdruk en daalt de vloeistof in het tuitje. Bij regen, sneeuw of storm daalt de luchtdruk en stijgt het water in het tuitje. Loopt het water eruit? Zet dan je Zuidwester maar op.

Bestaan ze nog steeds?

Hele oude donderglazen zijn vrij zeldzaam, maar tegenwoordig zijn er nog glasblazerijen die de meest prachtige glazen blazen. Via internet kun je de modernere versies nog gewoon bestellen. Oh ja, niet geheel onbelangrijk! Wil je ‘nauwkeurig’ het donderglas aflezen? Dan mag je deze niet boven of op de verwarming plaatsen en in het directe zonlicht is hij niet echt betrouwbaar meer.

 

Foto
Commons Wikimedia

1 Comment

  • Wat leuk! Nooit geweten waar de uitdrukking: het gedonder in de glazen vandaan komt.
    Dat is een storm in een glas water, ook zoiets. Je hoort ze niet vaak meer.

    Wat geweldig dat je je nog steeds met veel verve in het verleden stort!

Laat een reactie achter