Heel wat vrouwen zullen ‘Afke’s tiental’ bestempelen als een van de allermooiste kinderboeken ooit. Een roman over armoede en liefde in een groot arbeidersgezin.
School voor Jonge Dochters
Het verhaal gaat over een arm gezin met tien kleine kinderen dat aan het eind van de negentiende eeuw op het Friese platteland leeft. Het is geschreven door Nienke van Hichtum, pseudoniem van Sjoukje Maria Diderika Troelstra-Bokma de Boer (1860-1939). Sjoukje groeide op in Dokkum, waar haar vader dominee was. Op de school voor Jonge Dochters, een soort kostschool, werd haar vertellerstalent ontdekt en begon ze met schrijven. In 1885 ontmoette ze de politiek geëngageerde rechtenstudent Pieter Jelles Troelstra, de latere leider van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP). Ze trouwden in 1888 en kregen twee kinderen.
Wereldfaam
De eerste jaren van hun huwelijk werden gekenmerkt door armoede. Pieter was vanwege zijn politieke activiteiten veel van huis, en Sjoukje probeerde met journalistiek werk en vertaalwerk extra geld te verdienen. Haar man belandde in 1899 een maand in de gevangenis wegens het beledigen van een officier van justitie. Tijdens die periode schreef ze ‘Afke’s tiental’, dat haar wereldfaam zou brengen. Ze baseerde de roman op de jeugdverhalen van haar dienstmeisje Hiltje. Die vertelde over schrijnende armoede in het grote gezin en hoe het haar moeder Harmke toch steeds weer lukte om alle hongerige monden te voeden.
Poeh en Crusoe
Sjoukje kampte jarenlang met diverse gezondheidsproblemen, waaronder hartklachten. Tijdens een van haar verblijven in een Duits kuuroord werd haar man verliefd op hun veel jongere en gezonde inwonende huishoudster. Na haar scheiding in 1907 ging ze niet bij de pakken neerzitten. Ze bewerkte sprookjes en volksverhalen uit de wereldliteratuur en dankzij haar vertalingen werden boeken als ‘Robinson Crusoe’ en ‘Winnie de Poeh’ in Nederland bekend. Aan het eind van haar leven schreef ze nog enkele jeugdboeken die zich rondom haar geboortedorp in Friesland afspelen. Ter nagedachtenis aan haar staat in het Friese dorp Warga een bronzen beeld van Afke met haar tiental.
Foto
Commons Wikimedia
en nu maar hopen dat dit standbeeld behouden blijft.