Eindelijk kwam er gas in de woningen. Maar lieve help, wat een torenhoge gasrekening. De oplossing daarvoor werd de gasmunt.
Eerste gas in de huishoudens
Het eerste gas werd begin negentiende eeuw alleen gebruikt voor straatverlichting en openbare gebouwen. Rond 1880 had één op de vijf huishoudens nog maar gas, want oeiiii wat het gas toen nog duur. Het gas in huis was hartstikke fijn, maar dat zorgde wel voor grote financiële problemen. Men kon de torenhoge gasrekening eigenlijk niet betalen.
Muntgasmeters in Utrecht
Utrecht had daar als eerste een oplossing voor, door in 1895 muntgasmeters in de woningen te plaatsen. Voor tweeënhalve cent kreeg men toen één kubieke meter gas. Geen geld in de meter? Dan kwam er ook geen gas. Eens per maand kwam er een muntambtenaar langs om het muntbakje te controleren en te legen.
Help de gasprijs stijgt!
Veel gezinnen kwamen na de Eerste Wereldoorlog opnieuw in de financiële problemen. Men stopte hetzelfde geldbedrag in de meter, maar de gasprijs was inmiddels zo gestegen, dat er veel minder gas voor werd geleverd. Rotterdam kwam in 1920 met een speciale gasmunt waarbij de wisselende gasprijs al bij aankoop van de munt werd verrekend. De gasmunten werden per drie stuks verkocht bij het gasbedrijf of in de buurtwinkel. Waren de munten ’s avonds per ongeluk op, dan was het rennen geblazen naar de dichtstbijzijnde muntautomaat in de straat.
Gesjoemel als gevolg
Natuurlijk werd er flink gesjoemeld met de munten, daarom kwamen er nieuwe munten met speciale gleuven. Menig slimmerik probeerde die natuurlijk gewoon na te maken, maar dan kwam weer die ‘vervelende’ muntambtenaar aan de deur en tja, dan moest er alsnog afgerekend worden.
Verschillende munten
Aan gasmunten uit die tijd is te zien dat iedere gemeente zijn eigen model, kleur vorm en opdruk had. De munten werden gemaakt van messing en aluminium. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden deze metalen schaars, waarna ze van zink werden gemaakt. Door de komst van aardgas in de woningen verdwenen eind jaren zestig alle muntgasmeters uit de woningen. Voortaan lag de gasrekening gewoon op de deurmat.
Foto
Commons Wikimedia
Weer wat geleerd vandaag..
In Groningen viel op het laatst de envelope met gasfactuur een 1/2 meter lager ! Zonder munten -compensatie door “onze” verrijkte Regering voor de geplunderede
Groningers
Hoe is het nou met jullie in het hoge noorden?
Wordt er “al” wat voor jullie gedaan, of alleen voor/tegen Corona?Nog steeds geen gerepareerde huizen of compensatie? Je hoort er niets meer over. 🙁
Mijn grootvader werd in 1868 in Den Haag geboren. Hij werkte eerst voor de gasfabriek als lantaarnopsteker langs de straten, en later inderdaad om gasmunten uit de meter te halen in huishoudens en nieuwe te verkopen. Hij had een goed hart en sjoemelde wel eens voor hele arme mensen die hij dan minder liet betalen of nam betaling “in natura” aan, bijv. groente, sla, of eieren. Eenmaal kreeg hij een potlood tekening, die bleek van Vincent van Gogh te zijn en die heeft mijn oma toen hij overleden was aan een museum geschonken. Oei, wat had ik die graag in huis gehad…