Wassen in de tobbe zwaar werk

Vroeger ‘even’ snel een wasje doen, dat ging ‘m toch echt niet worden. Het was op maandag (wasdag) boenen, schrobben en uitkoken geblazen. Wat een verademing toen eindelijk de wasmachine kwam!

Hoezo maandag wasdag?

Iedereen op zaterdagavond in de tobbe geweest? Mooi, dan kon in datzelfde water alvast het wasgoed in de week. Natuurlijk werd er op zondag niet gewassen, waardoor het automatisch ‘maandag wasdag’ werd. Eeuwenlang boenden en schrobden de vrouwen in de dorpen en op het platteland de was buiten met de blote handen in het vaak steenkoude water. Gelukkig werd in 1833 werd het wasbord uitgevonden, zodat het schrobben tenminste wat gemakkelijker werd.

Brandschone was aan de waslijn

In de steden werd de was tot begin twintigste eeuw nog vaak buiten op straat gedaan. Zo konden de vrouwen tijdens het schrobben lekker even bijkletsen. In die tijd was er nog geen heet water in de huizen. De vrouwen moesten daarom op maandagochtend in alle vroegte met lege emmers naar de waterstoker om heet water te kopen. Om tijd én geld te besparen gebruikten ze vaak hetzelfde sopje van de witte was voor de bonte was. Er waren soms heuse wedstrijdjes in de straat wie als eerste een brandschone was aan de lijn had hangen.

Wassen in de keuken

Er kwam een verschuiving. De was werd steeds vaker binnenshuis gedaan. Dat deed men tot 1950 in de wasketel. Vanaf de jaren dertig kwam er behalve de Anker en Sunlight waszeep ook Castella huishoudzeep op de markt. De was werd niet alleen veel schoner, het rook ook nog eens heerlijk. Of wat te denken van het wonderlijke zakje blauwsel? Het wasgoed was nog nooit zo wit geweest. Op het platteland gebruikte men daar gewoon het zonlicht voor, die het witte wasgoed verder moest ‘uitbleken’ op de bleek (een gemaaid grasveld)

De eerste elektrische wasmachine

De eerste wasmachine was een kuipmachine. Handig zou je zeggen, maar de vrouw moest urenlang aan een stang het wasgoed ronddraaien in een houten kuip met vier beweegbare houten roerarmen. Eindelijk! Voor de Tweede Wereldoorlog kwamen de eerste elektrische wasmachine op de markt Deze waren zo schreeuwend duur, dat menig huisvrouw daar alleen maar van kon dromen. Na de oorlog kon men een wasmachine en zelfs een centrifuge voor één dag in de week huren. Deze werden netjes aan huis gebracht. Met de eerste centrifuges was het oppassen geblazen, want deze waren werkelijk levensgevaarlijk! Vaak werden de gehuurde apparaten met de buren gedeeld vanwege de kosten.

Jippie een eigen wasmachine

Pas in de jaren vijftig konden steeds meer gezinnen zich een wasmachine veroorloven. Een droom voor menig huisvrouw, want dit apparaat deed niet alleen de voor- en hoofdwas, alles werd ook nog eens keurig nagespoeld en gecentrifugeerd! Maandag wasdag? Dat kon voortaan ook op dinsdag, woensdag of…..

 

Foto
Nationaal Archief

 

 

7 Comments

  • Ik kan me nog herinneren de wringer wat vinden wij als kinderen dat leuk om daar de was door heen te doen dan in.een teil.met spoelwater en dan in de centrufcentrifuge uge

  • Op maandagmorgen werd de hele keuken ontruimd. Er stond dan in het midden een bok. Een bok klapte je uit en aan weerskanten was er draagcomfort voor een teil. Bovenaan in het midden een wringer. De eerste was, was al voorgekookt – heel vroeg stond mijn vader op om het gas onder de ketel aan te steken – daarna kwam de was terecht, met een speciale houten tang in teil no. 1, natuurlijk ook dat hete water dan werd er geschrobd en geboend op een wasbord (ribbelding) dan door de wringer, stuk voor stuk. Het sopwater kwam in teil no 2. Mijn moeder pakte dat stuk direct op en wierp het in een gereedstaande teil met spoelwater. Werd het schone spoelwater te soppig dan werd er weer vers water gebruikt. Zij eindigde met een zakje Reckitts Blauw. De stenen keuken vloer was toch altijd kletsnat, dus na afloop was het de keukenschoonmaken. Oh ja, mijn moeder liep dan op klompen. Ik weet ook nog wel dat ze altijd een rood aangelopen gezicht had. Ach, die lieverd wat is dat allemaal lang geleden. Het zal oorlogstijd geweest zijn…

    • Wat een mooi verhaal Riny. Het was echt hard werken geblazen vroeger, dat kunnen we ons nu niet meer voortellen.

  • Kan mij de houten kuip nog herinneren. De wringer trouwens ook. Kuip werd een plantenbak en de wasmachine een mechanische wasarm die niet ronddraaide maar heen en weer ging. De centrifuge zat ernaast. Als je die verkeerd vulde sloeg dat ding tegen de kanten. Beetje herschikken en hopen dat het nu goed gaat.
    Levensgevaarlijk ding want hij stopte niet als je het deksel opende.
    Mijn moeder gebruikte oude stukken handzeep in een metalen houder. Als dat er niet meer was werd de Zilko gebruikt. Een vierkant blok zeep dat volgens mij speciaal voor de wasmachine was ontwikkeld.. Ging ook in de metalen houder en dan maar kloppen tot het water zepig genoeg was.

    • Dat kun je nu nauwelijks meer voorstellen wat een klus dat is geweest. Nu zeep en wasverzachter in het bakje. Knop ingedrukt en klaar.

Laat een reactie achter