Hete bliksem is zo’n typisch oer-Hollands gerecht wat men met name in de koude maanden at. Een heerlijke voedzame stamppot met maar weinig ingrediënten.
De stamppot
Vroeger maakten de vrouwen stamppotten omdat ze gemakkelijk te bereiden waren op de weinige pitten die men toen had. Het was in de meeste gevallen ook nog eens een goedkoop gerecht. Maar misschien wel het belangrijkste is dat de stamppot bijzonder voedzaam is.
Wat is hete bliksem?
Een typisch oud Hollandse stamppot wat bestaat uit: aardappels, zure appels, zoete appels of stoofperen, uien en…bloedworst.
Hoezo hete bliksem?
De naam heeft niets te maken met het gebruik van kruiden die het gerecht ‘heet’ maken. Het is veel aannemelijker dat het kwam door de hete, gestoofde appels in het gerecht. De moes bleef gemakkelijk aan het gehemelte plakken, met brandblaren tot gevolg.
Andere benaming hete bliksem
In het noorden van ons land kent men dit gerecht als ‘stampot zoetappeltjes’, doordat alleen zoete appels worden gebruikt. Ken je het als ‘pronkjewail’? Dan komt dat door het gebruik van gedroogde en gewelde appeltjes, met natuurlijk een scheutje keukenstroop. De naam ‘Himmel und Erde’ komt uit Duitsland of het ‘hemel en aarde’ uit het oosten van ons land. De ‘hemel’ verwijst naar de appeltjes die hoog in de bomen groeien en de ‘aarde’ verwijst naar de aardappels in de grond.
Donder en hete bliksem
Had je zin in een beetje meer pit bij de ‘hete bliksem’? Dan voegde je gewoon wat ‘donder’ toe. Of te wel Franse mosterd en ham. Heb je zin gekregen in dit lekkere stamppotje? Hieronder vind je een recept voor ‘hete bliksem’ uit de Allerhande.
Ingrediënten
- 1 kilo kruimige aardappels
- 4 flinke uien
- 4 stevige friszure appels (Jonagold)
- 1 klont boter
- 0,5 dl melk
- peper en zout
- 1 snufje nootmuskaat
- 2 el broodkruim of paneermeel
- 4 flinke plakken bloedworst van 1 cm
- rozemarijn
Bereiden
Schil de aardappels en kook ze gaar in water met zout in 20 minuten.
Pel de uien en snijd in ronde plakken.
Was de appels (niet schillen, voor stevigheid en voor de kleur). Boor het klokhuis uit en snijd de appels in ronde plakken.
Verwarm de oven voor op 180 graden C.
Bak de plakken ui in de boter mooi goudbruin en kruid deze met peper, zout en rozemarijn. Leg de ui op de bodem van een ovenschaal.
Bak de plakken appel goudbruin, leg deze op de uien. Geef een flinke draai met de pepermolen.
Stamp de aardappelen met boter, melk en nootmuskaat tot puree .
Dek de appelplakken en uien ermee af, bestrooi met paneermeel en vlokjes boter. Zet ca. 15 minuten in de oven.
Verwijder vel van de bloedworst en bak de plakken in hete boter 3 tot 4 minuten aan beide kanten tot ze knapperig en bruin zien. Zijn ze klaar? Schik ze dan op de hete bliksem.
Tip: Wie niet van bloedworst houdt, kan het ook bereiden met draadjesvlees.
Foto:
Nationaal Archief
Met Stoofperen wordt het Blauwe Bliksem genoemd. Weet iemand waar deze benaming van vandaan komt?
Lekker hoor die hete bliksem. Maar die bloedworst kan je ook best weg laten, ik ben vegetariër en eet het altijd met een groenteburger of zoiets. Kan ook best. In het noorden waar mijn moeder vandaan komt maken ze de dingen vaak wat zoeter dus deed zij er altijd stroop doorheen en gebruikten ze vaak sterappeltjes maar dan zonder uien. Alleen weet ik niet of die appels nog ergens te krijgen zijn.
W.J BOSMA U hebt helemaal gelijk en de appels zijn nog wel te vinden van de bomen bij ons in de buurt .
Vandaag op de fiets geweest en veel appels geplukt .
Ze worden overigens wel steeds moeilijker te vinden helaas.
Morgen dus heel veel stamppot maken en dan in de vriezer ,heerlijk.
In mijn tienerjaren woonden wij in een kleine appelboomgaard. De appels werden bewaard in een schuur en moesten regelmatig omgedraaid worden om bederf te voorkomen. Onder de bomen stonden 2 pony’s die als ze teveel gevallen appeltjes aten, soms dronken werden. Begrijpelijk dat wij heel vaak hete bliksem aten.
het klinkt lekker ga het zeker proberen
leuk artikel, ik ben dol op verhalen en recepten van vroeger. Het meeste wist ik wel, maar een ding niet: dat je het met bloedworst moet eten! ( waar, waar waar, vind ik lekkere bloedworst)
Om het nóg iets lekkerder te maken; een mooie schijf goudrenet om en om bakken in de koekepan, heel ietsje suiker er op strooien en daarna boven op een plak bloedworst leggen.
Ik kan me nog goed herinneren dat we geregeld hete bliksem kregen. Het was een goede manier om die appels van de wintervoorraad die niet zo goed meer waren om nog langer te bewaren, te verwerken in de hete bliksem.
Hete bliksem is ook nog eens bliksems heet als je te gretig bent met eten!