De eerste krant

In de zeventiende eeuw kon men eindelijk het nieuws op papier lezen. Nu slaan we de papierenkrant nauwelijks meer open. Hoe is het eigenlijk allemaal begonnen?

Romeinse nieuwsdienst  

Natuurlijk wilde je als Romein wel op de hoogte gehouden worden over wat de Senaat allemaal had besloten of welke wijze woorden Julius Caesar had gesproken. De keizer gaf het bevel om deze ‘acta diurna’ (de dagelijkse gebeurtenissen) op witgekalkte houten borden overal in de stad op te hangen. Maar of de keizerlijke nieuwsfeiten wel zo objectief waren en of de gehele bevolking dat wel kon lezen?

Hoe kwam men aan het nieuws?

Eeuwenlang kwam men aan de laatste nieuwtjes of roddels, doordat men onderling ging corresponderen per brief of door handelsreizigers die van stad naar stad trokken. De ‘laatste’ nieuwtjes werden natuurlijk lekker aangedikt en opgesmukt en was meestal door al dat gereis sterk verouderd.

‘Vliegende bladeren’

Gebeurde er in de zeventiende eeuw iets spannends of schokkends? Dan kon je dit nieuws, wat gedrukt stond op kleine losse vellen maar nog zonder plaatjes, kopen bij de nieuwskoppen schreeuwende ‘rondbrengers’ die als een gek door de stad rende. Een goed voorbeeld van een ‘vliegend blad’ kwam van uitgever Broer Jansz, die in 1619 ‘live’ bij de onthoofding van Johan van Oldenbarnevelt aanwezig was. Hij beschreef dit sappige verhaal en eindigde zijn tekst met de woorden: “also ick ’t selve gesien hebbe”.

De eerste echte periodieke krant van Nederland

De ‘Courante uyt Italien, Duytslandt, &c’ was in 1618 de eerste periodieke krant in Nederland. Het oudste exemplaar ligt overigens opgeslagen in de Zweedse Koninklijke Bibliotheek. Omdat er toen sprake was van strenge censuur vanuit de lokale overheid, publiceerde men toen merendeels buitenlands nieuws uit angst voor represailles. Pas nadat in 1848 de vrijheid van meningsuiting grondwettelijk werd vastgelegd, durfde men zich voorzichtig te wagen aan het ‘objectieve’ binnenlands nieuw.

Dagbladzegel

Nadat in 1869 de overheidsbelasting op kranten werd afgeschaft, het zogeheten dagbladzegel, halveerde de prijs van de krant en konden eindelijk alle lagen van de bevolking (lang niet iedereen kon overigens toen nog lezen) de laatste nieuwtjes lezen. Anno nu zien we dat uitgeverijen van de papierenkranten nauwelijks het hoofd meer boven water kunnen houden. Met de komst van de televisie en het internet is de informatiestroom gigantisch geworden, zodat de verkoop van de krant steeds minder wordt.

 

Foto
Nationaal Archief

 

5 Comments

  • De grondwettelijke vrijheid van meningsuiting heeft nooit echt bestaan. In de loop van de geschiedenis werden mensen uitgejouwd, ontslagen of vermoord omdat hun mening tegen de gangbare inging. Ook vandaag nog: een vrouw die een boek had geschreven over de kwalijke praktijken van bepaalde grootindustriëlen is dood gevonden, ogenschijnlijk zelfmoord. Dankzij de lobby zal haar moord nooit onderzocht worden. Het geld regeert en de grondwet is een schijnvertoning.

    • Vrijheid van meningsuiting is helaas nog steeds een drama in veel landen. Net als zoveel wetgevingen houdt niet iedereen zich daaraan en vind er veel leed plaats in de wereld. Of dit ooit zal verdwijnen… ik betwijfel het inderdaad Fred.

Laat een reactie achter