Ze werden toen nog als helden uitgezwaaid, onze walvisjagers die op 27 oktober 1946 op de Willem Barendsz vanuit IJmuiden richting Antarctica vertrokken.
Groenlandse walvis
Het was op die datum overigens niet de eerste keer dat de Nederlanders erop uittrokken. Ze joegen vanaf de zeventiende eeuw al op de Groenlandse walvis in de wateren bij Spitsbergen. Toen deze rond 1670 bijna was uitgeroeid, moesten de schepen uitwijken naar andere wateren. Dat leverde commercieel gezien zo weinig op dat Nederland in 1873 stopte met de walvisvaart. Totdat er direct na de Tweede Wereldoorlog een nijpend tekort was aan oliën en vetten, waardoor men de walvisvangst weer ging hervatten.
Snijdende vrieskou
Naast de Willem Barendsz voeren enkele vangschepen die voorzien waren van een harpoen. De hele reis duurde zeven maanden. Het werk op het walvisfabrieksschip was hard en zwaar. De bemanningsleden werkten zeven dagen per week, twaalf uur per dag op en af. Op het dek werkte men in de snijdende vrieskou en in de ondraaglijke stank. Wanneer het vangschip een walvis had gevangen werd die langszij getrokken en vol geblazen met lucht, zodat hij niet zou zinken. De enorme kolos werd vervolgens naar het fabrieksschip vervoerd, waar het gevaarte vakkundig werd geslacht.
90.000 pakjes margarine
Ruim 80.000 kilo stukken vet, vlees en beenderen verdwenen benedendeks in enorme potten. Daar werd het gekookt, gecentrifugeerd en gefilterd totdat er heldere vloeibare walvistraan (smeer) was. De olie uit één walvis was goed voor zo’n 90.000 pakjes margarine. De publieke steun nam af door berichten dat de walvispopulatie drastisch aan het slinken was. Hoezo nog walvisvangst? Er waren inmiddels toch nieuwe vetten als zonnebloemolie? Er werd een vangquotum opgelegd en de overheid moest flink bijleggen om de expedities nog rendabel te maken. In 1964 werd tot veler opluchting besloten te stoppen met de bloedige walvisvangst. In achttien jaar tijd hadden de Nederlandse walvisjagers 27.714 walvissen gedood.
Foto:
Nationaal Archief
Het is toch verschrikkelijk als je ziet hoe een doodsstrijd zo’n prachtig dier voert om op een beestachtige manier te worden gevangen en geslacht! En ook niet te vergeten: het uitsterven van dit diersoort.